Interview Peter Niesink | ‘Oprichten Bovag-bank is een optie’
Banken die zich terugtrekken uit de autobranche, fabrikanten die steeds meer controle willen over auto en bezitter en een wispelturige overheid die constant de fiscale regels van het spel verandert. Maar ook de energietransitie en occasionplatforms die een centrale rol in de retail zoeken. Het zijn factoren die de transitie die autobedrijven momenteel moeten ondergaan, van autoretailer naar mobiliteitsaanbieder, erg complex maken. Voor de individuele retailer is Bovag zonder meer één van de belangrijkste verdedigingslinies in de grote gevechten die worden gevoerd. Dat vereist een slagvaardige organisatie. In de afgelopen zomer nam deze slagkracht fors toe. Enerzijds door een nieuwe bestuursstructuur, anderzijds omdat het zelf commissarissen kon benoemen in de RvC van Bovemij waardoor de samenwerking met Bovemij verdiept kan worden.
Waar in het verleden de individuele afdelingen hun eigen belang (wie kent de strijd nog tussen de NDA-dealers en ABA-universelen?) lieten prevaleren en het hoofdbestuur vooral zagen als een middel om de eigen doelen te bereiken, is de structuur nu zo aangepast dat het gemeenschappelijke belang centraal staat. De toegenomen slagvaardigheid is het gevolg van twee herstructureringen die sinds 2013 onder leiding van Peter Niesink zijn doorgevoerd. Sinds deze zomer bepaalt het verenigingsbestuur (dat bestaat uit directeuren Niesink en George de Booij, drie leden en algemeen voorzitter Han ten Broeke) samen met de bestuursraad (waarin alle afdelingsvoorzitters zetelen), het beleid.
Waarom is dit de beste structuur voor een vereniging zoals Bovag?
“Bij mijn aantreden in 2013 zaten zes van de twaalf voorzitters in het hoofdbestuur. Dat lag gevoelig bij de andere zes. We hebben toen de structuur veranderd, waarbij de voorzitters in de ledenraad plaatsnamen. De ledenraad kreeg een centralere rol met meer taken. Maar in de praktijk werkte dit niet altijd goed. De twaalf afdelingsvoorzitters waren logischerwijs veel beter geïnformeerd dan de overige leden in de raad. Daardoor ontstonden er twee snelheden. Op verzoek van de ledenraad is dat aangepast en vormen de voorzitters nu samen de bestuursraad. De bestuursraad is nu met het verenigingsbestuur het leidende orgaan binnen Bovag. Het verenigingsbestuur voert uit en het is de ledenraad die uiteindelijk het gevoerde beleid beoordeelt. De afdelingen staan nu via hun voorzitters in het hart van de organisatie en dat is zoals het hoort in een ledenorganisatie.”
De wijzigingen zorgen er wel voor dat zowel in het verenigingsbestuur als in de bestuursraad veel mensen zetelen die direct of indirect door jou zijn benoemd of waarvan de benoeming jouw goedkeuring heeft. Maakt dat jou niet te machtig?
“Ik zie dat totaal anders. Door deze aanpassingen hebben we de decentrale organen, de afdelingen, juist verankerd in de organisaties. De bestuursraad is met het verenigingsbestuur het besluitvormende orgaan over de strategie, grote projecten en de grote lobyydossiers. Daarbij geldt dat als de bestuursraad op een voorstel van ons ‘nee’ zegt, het ook nee is. Ik geloof er ook niet in dat het huidige verenigingsbestuur krachtiger is dan eerdere besturen; Bovag heeft een rijke historie van krachtige bestuurders. Daadkracht is iets wat Bovag-leden mogen verwachten van het bestuur.”
Bovemij
Bij Bovemij stapte in oktober van dit jaar ceo René Leander op. De relatie tussen Bovag en Bovemij is altijd ambivalent geweest. In Nijmegen (waar Bovemij zetelt) hechtte men erg aan zijn zelfstandigheid. Bovag en zijn leden konden als aandeelhouder tot deze zomer echter slechts beperkt invloed uitoefenen op het bedrijf omdat Bovemij een structuurvennootschap is (zie kader Grip). Die invloed is nu veel groter en deze schuivende machtsverhouding zou ten grondslag liggen aan het vertrek van René Leander. Leander – die zijn vertrek bekend maakte de dag nadat Bovemij recordresultaten meldde – zat niet te wachten op steeds meer Bovag-bemoeienis. Over zijn vertrekvergoeding is nog niets bekend, maar alleen al zijn aandelenportefeuille vertegenwoordigt een waarde van rond de acht ton. De RvC is nu een zoektocht naar een nieuwe ceo gestart, eentje die ongetwijfeld Bovag-friendly zal zijn.
Grip
Vanwege de verzekeringstak bestond de Raad van Commissarissen van Bovemij deels uit niet-afhankelijke (lees: niet betrokken bij Bovag of Bovemij) commissarissen. Alleen de RvC kan bij de verzekeringstak bestuursleden ontslaan. Bovag had daar dus geen directe invloed op. Omdat het aandeel van de verzekeringstak zo ver verkleind is (door de groei van de financierings- en leaseactiviteiten) gelden er nu echter andere regels. De verzekeringstak heeft nu een eigen RvC met onafhankelijke commissarissen. Hierdoor vervalt de DNB-eis dat er onafhankelijke commissarissen in de RvC van Bovemij Holding moeten zitten. De aandeelhoudersvergadering (lees: Bovag) kon daardoor Jaco Remijn (ceo Broekhuis Groep) en George Seitzinger (bondspenningsmeester verenigingsbestuur Bovag) benoemen op het moment dat de termijnen van de zittende commissarissen afliepen. Vooral met de toetreding van Seitzinger is de grip van Bovag op Bovemij aanzienlijk verstevigd. Overigens gaat Bovag niet ingrijpen in het salarishuis. Niesink: “Daar gaat de RvC over.”
Het vertrek van René Leander als ceo van Bovemij was verrassend. Heeft dit te maken met het feit dat Bovag via RvC-benoemingen meer grip op Bovemij heeft gekregen?
“Ik doe geen uitspraken over René zijn beweegredenen om te vertrekken, dat is aan hem. Hij heeft het fundament gelegd onder het huidige Bovemij, dat een bijzonder gezond bedrijf is. In mijn begintijd vond ik de samenwerking niet optimaal. Bovemij is opgezet om de branche te helpen, maar was in al die jaren zelfstandig hard gegroeid en er was afstand tussen Nijmegen en Bunnik. Inmiddels is de samenwerking tussen Bovemij en Bovag uitstekend, zie onder meer de bouw van consumentenplatform Viabovag en ondernemersplatform Viabovemij. René heeft daar heel veel aan bijgedragen en wij zijn hem dan ook zeer erkentelijk.”
Overnamespecialisten melden aan Automotive dat Bovemij zeker een half miljard euro opbrengt bij verkoop. Om eventuele bankactiviteiten te funden en de platformstrategie te versnellen, is veel geld nodig. Niesink snapt de gedachte, maar koestert het aandeelhouderschap in Bovemij.
Bovag kan veel geld ophalen en opnieuw investeren. Is dat geen aanlokkelijk vooruitzicht?
“Bovemij is ooit opgezet met als doel om de branche verzekerd te houden. Dat doel is er nog steeds en is relevanter dan ooit, want het is een krappe markt. Landbouwbond LTO heeft spijt als haren op zijn hoofd dat het zijn eigen verzekeraar heeft verkocht. Financieringsactiviteiten zijn belangrijk, maar zonder verzekering heeft een bedrijf geen ‘license to operate’. Ik zeg niet dat we nooit een deel van ons belang gaan verkopen, maar voorlopig is daar geen sprake van.”
De concurrentie op de markt van occasionplatforms is groot én kapitaalkrachtig, met de ANWB een nieuwe toetreder die hetzelfde doel nastreeft (aanbieden van een breed scala aan mobiliteitsproducten) en daarbij net als Bovag vertrouwt op zijn merknaam. Recent werd gemeld dat de zoektocht naar een investeerder is stopgezet. Kunnen Bovag en Bovemij op eigen kracht deze strijd winnen?
“Als Bovag stappen we alleen in een markt als die markt geen oplossingen biedt voor problemen en vraagstukken van leden of als die markt niet functioneert. Wij zijn Viabovag onder meer gestart, omdat in de periode rond 2017 de tarieven van de grote occasionportalen verdubbelden, zonder dat de performance verbeterde of bedrijven meer zeggenschap over het product kregen. Na de komst van Viabovag zijn grote tariefverhogingen uitgebleven, de dialoog tussen autobedrijven en de grote platforms is verbeterd en we spelen een actieve rol bij lastige onderwerpen zoals ex-btw adverteren. Wij zitten er bovenop en hebben Viabovag zo ingericht dat dit tot het verleden behoort en als voorbeeld dient.”
Als de consolidatie aan de bovenkant van de markt doorzet, zijn er ongetwijfeld verdere prijsverhogingen te verwachten. Waarom gaat Bovag zelf niet op overnamepad?
“Wij denken dat het niet nodig is. De komende jaren blijven wij volop investeren, de benodigde fondsen zijn er. Wij vertrouwen erop dat wij een belangrijk alternatief worden voor de portalen. Daarbij hebben wij nooit als doel gehad om ze te vervangen.”
Ramkoers
De relatie tussen banken en de autobranche staat op scherp, mede door de Rabobank dat afgelopen zomer meldde autobedrijven met een omzet onder de 50 miljoen euro niet meer als klant te accepteren en door de stortingsfee te verhogen van een paar cent naar 5 euro voor ieder ingeleverd biljet van 200 of 500 euro. Daarbij eisen de banken – met terugwerkende kracht – volledige transparantie over een groot aantal transacties. Het maakt zakendoen voor het autobedrijf erg lastig.
Is het een optie voor Bovag om zelf bankactiviteiten te ontplooien?
“Dit dossier heeft voor ons absolute prioriteit want ook wij zien dat de banken een terugtrekkende beweging maken. De bestuursraad heeft ons half september opdracht gegeven om de problematiek in kaart te brengen en bijvoorbeeld te kijken hoe groot de financieringsbehoefte is. Van daaruit bekijken wat onze rol kan zijn. Dat varieert van samen met Bovemij bankactiviteiten ontplooien tot de inzet van kredietunies of crowdfunding. Dat onderzoek, waar Bovemij ook aan mee doet, gaat met stoom en kokend water en wordt binnen enkele maanden afgerond. Daarnaast zijn we over de acute problemen in gesprek met alle grootbanken. Dat doen we ook samen met VNO-NCW en MKB Nederland. Onze leden moeten wel kunnen blijven ondernemen.”
Wisselende coalities
Bovag kiest er onder leiding van Niesink voor om per dossier te kijken met welke partijen er het beste opgetrokken kan worden. In de strijd om data trekt Bovag binnen Afcar op met onder meer de aftermarketafdeling van RAI Vereniging, terwijl er een coalitie met ANWB en Natuur&Milieu is gevormd als het gaat om fiscaliteit. Met Focwa is er gezamenlijk een branchenorm ontwikkeld. Al deze coalities zijn ondergeschikt aan de wens om voor ondernemers in mobiliteitsretail een optimaal speelveld te creëren.
Automotive-columnist Arjen de Jong opperde dat de brancheorganisaties allemaal onder één dak, in Bunnik, zouden moeten zetelen.
“De samenwerking met andere organisaties is al intensief. Het is niet van deze tijd om te denken dat samenwerken alleen kan door allemaal onder één dak te zetelen. Het is veel krachtiger om gelegenheidsallianties samen te stellen. Als grote en krachtige organisatie leveren wij daarbij onze ‘fair share’ aan capaciteit en we hebben een goed oog voor de onderlinge verhoudingen. Omdat wij samen met Natuur&Milieu en ANWB (naast RAI en VNA) een belastingplan hebben geschreven, wordt er veel serieuzer naar de plannen geluisterd in Den Haag. Hetzelfde geldt voor de Mobiliteitsalliantie. Vroeger was er geen enkele samenwerking met OV-bedrijven terwijl we nu samen met de OV-bedrijven en inmiddels ook Schiphol kijken naar mobiliteitsvraagstukken. Voor ons is dit de juiste manier van samenwerken.”
U noemt het Belastingplan. Op het oog zien we niet veel van jullie punten terug in het Belastingplan 2022. Of zijn we dan te ongeduldig?
“Het plan dat we hebben gemaakt, is bedoeld voor het aanstaande regeerakkoord. In de Prinsjesdagplannen zagen we wel ons streven naar meer particuliere subsidie voor EV’s terug. Onze grootste inzet is gericht op de invoering van Betalen naar Gebruik (rekeningrijden, red.) in het aanstaande regeerakkoord, zodat de implementatie kan starten. Daarnaast streven we naar een meer voorspelbaar fiscaal regime in de tussentijd.”
Ook de energietransitie is een kernzaak voor Bovag. Hoe kan Bovag hierin zijn leden steunen?
“De energietransitie vergt veel van de branche. Wij proberen onze leden te helpen met het voldoen aan de duurzaamheidseisen die worden opgelegd. Recent boekten we een succesje met de ODE (opslag duurzame energie)-tarieven. Het MKB betaalde onevenredig veel mee aan de pot, maar alleen het grootbedrijf kon uit deze pot groene subsidies aanvragen. Dat is nu aangepast waardoor we twee vliegen in één klap slaan: er komen honderden miljoenen vrij voor verduurzaming van mkb-bedrijven en een dreigende verdubbeling van de tarieven is afgewend. We kijken nu of we binnen het thema energietransitie ook aan business development moeten doen. We kijken of we concrete producten kunnen aanbieden, daar waar de markt gaten lat vallen. Dat onderzoek loopt nu.”
Bij veel dossiers draait het om voldoende lobbykracht. Zijn het niet simpelweg teveel dossiers voor een relatief kleine brancheorganisatie?
“We hebben in het recente verleden de organisatie op verzoek van de leden laten krimpen en hard gewerkt aan de prestaties. Nu is er de ruimte om weer wat te groeien. In de komende periode zullen we ons public affairs-team uitbreiden. En ook op enkele andere plekken kunnen we versterking aantrekken. Op ieder dossier zijn het de specialisten die het voortouw nemen en de koers uiteenzetten. Zo is Bovag georganiseerd en het zorgt ervoor dat er niemand uit de band springt, ook de directeur niet. Het is bijzonder prettig werken zo. En de directeur die na mij komt zal dat ook ervaren. Die gaat mee in deze werkwijze. En het is fijn werken. Vorig jaar maart werd op zondag de coronalockdown afgekondigd. De dag erop draaide onze crisisorganisatie. We hadden direct een team actief in Den Haag en waren zelfs in staat tot lichte bijsturing van het coronabeleid ten behoeve van onze leden. Daar hoef ik niet eens opdracht toe te geven, dat snelle schakelen is inmiddels verankerd in de vereniging.”
