Op bezoek | Nieuwe cao houdt gemoederen nu al bezig
In een bloedhete Rode Olifant in Den Haag vond gisteren het door brancheorganisatie Bovag georganiseerde debat plaats Sociale Innovatie: Het Werk de Baas. De autobranche maakt veel veranderingen door, elektrificatie, connectiviteit en de opkomst van kunstmatige intelligentie. En consumenten willen 24/7 geholpen worden als er een probleem is met hun auto. Dit vraagt volgens Bovag om nieuwe afspraken tussen werkgevers- en nemers. Volgens de brancheorganisatie sluiten de bestaande afspraken en structuren niet goed meer aan. Een belangrijk punt is sociale innovatie, hoe kan de werkplaats het beste worden ingericht in navolging van technologische ontwikkelingen? Moet arbeid nauwkeurig worden afgestemd op de werknemer, zoals met maatwerk, waarbij het personeel meer inzicht krijgt in eigen competenties en ook zelf werk kan verdelen?
Bovag-voorman Bertho Eckhardt verzorgde de inleiding van het debat en nam stelling aan de hand van een aantal experimenten die Bovag bij vijf bedrijven heeft gedaan. Aan de hand van vele (praat)sessies konden werknemers hun wensen kenbaar maken en zelf werk verdelen. Er moet volgens de voorzitter meer maatwerk worden gedaan, toegespitst op de werknemers. Organisaties zijn ook nog te hiërarchisch, de overlegstructuur moet directer en platter. De cao is te veel dichtgetimmerd. Eckhardt: “De cao zit soms het maatwerk in de weg, het moet flexibeler en organisaties moeten meer bottom-up gemanaged worden.” Eckhardt pleit dus voor een raamwerk-cao waarin vooral de arbeidsvoorwaarden en lonen worden geregeld. De werkgever moet meer ruimte krijgen en de vakbonden moeten pas op de plaats maken.
Heet hangijzer
Op het event was ook minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees aanwezig. Hij juicht meer flexibiliteit en maatwerk toe. Volgens hem vereisen technologische innovaties sociale vernieuwing. Op de werkvloer moet anders worden samengewerkt om de productiviteit te verhogen. Maar tijdens het debat bleek dat de meningen verdeeld zijn over hoe werknemers en werkgevers deze vernieuwing moeten realiseren. Het werken op de zaterdag, als reguliere werkdag, is bijvoorbeeld nog steeds een heet hangijzer tussen vakbonden en werkgevers. Een gezamenlijk belang is er ook: de branche moet interessant blijven voor jongeren, want het tekort aan personeel is nijpend. Koolmees stelde eerder al 20 miljoen ter beschikking om het potentieel optimaal te benutten. “Er zijn mensen die de it-transitie niet kunnen maken. Dan moet je gezamenlijk kijken hoe we die mensen elders aan het werk kunnen zetten, daar waar hun ervaring nog wel van waarde is.”
Tegenstelling
Harry van de Kraats, algemeen directeur van werkgeversvereniging AWVN, vindt dat de cao MvT best omgebouwd kan worden. Ook Kraats is klaar met cao’s waarin harde afspraken zijn gemaakt. “We kunnen best een raamwerk met elkaar afspreken, dan laat je ook meer ruimte voor de werkvloer. We kunnen kaders stellen, maar omdat we tegenwoordig soms met vier verschillende generaties op de werkvloer zitten met allemaal verschillende wensen, is het dus een vergissing dat je alles in een cao moet regelen”, aldus Kraats, die daarmee vast positie innam voor de volgende cao-onderhandelingen (de huidige cao MvT loopt in oktober 2020 af).
Maar de vakbonden zijn niet van plan zich zomaar het kaas van het brood te laten eten. Piet Fortuin, voorzitter van CNV, hekelde de manier waarop de werkgevers ‘sociale innovatie’ invullen. “Ik heb het idee dat er een tegenstelling wordt georganiseerd tussen sociale innovatie en collectiviteit. Ik vind dat alle Bovag-leden voor collectiviteit moeten zijn, de cao zorgt toch voor een gelijk speelveld? Zodat je buurman niet ineens met hele andere prijzen gaat werken. De cao is toch ook algemeen bindend verklaard?”, counterde Fortuin. Hij meent ook dat de cao niet zo in beton is gegoten als mensen vaak denken. “Binnen de cao is veel mogelijk en we kunnen best op een vrijdagmiddag een gesprek voeren over hoe we ons werk kunnen inrichten, maar laten we de collectiviteit overeind houden. Sociale innovatie als het gesprek op de werkvloer, dat is mijn interpretatie, daar ben ik ook voor.”
Onaangetast
Jeroen Burger, vice president Labor Relations bij Ahold Delhaize, vindt de cao slechts een middel om tot sociale innovatie te komen. De dialoog begint volgens Burger op de werkvloer, maar benoemt wel degelijk technische vernieuwingen zoals automatisering waarbij een collectieve overeenkomst absoluut nodig is. “Zeker bij vernieuwingen die verder gaan dan de techniek en impact hebben op ons leven. Dan moet je over meer dingen afspraken maken dan alleen over omscholing.”
In het Nederlandse polderlandschap is het normaal dat partijen op zoek gaan naar raakvlakken. Het gesprek op de werkvloer, dat willen ze allemaal wel aangaan. Maar het blijft opvallend dat Bovag vindt dat de cao dichtgetimmerd is, terwijl de CNV meer ruimte ziet voor vernieuwing binnen een collectieve overeenkomst. De Bovag-inzet voor de komende cao is echter hoger dan ooit, bleek gisteren. Door dit soort debatten te organiseren moeten de geesten rijp worden gemaakt voor de gewenste vernieuwing. Of dat gelukt is, moet blijken bij de komende onderhandelingsrondes.
Op bezoek
De redactie van Automotive bezoekt tal van evenementen in de branche. In de online-rubriek Op bezoek leest u wat ons daarbij opviel. Wat: Het Bovag-debat Sociale Innovatie: Het Werk de Baas/ Wanneer: Maandag 24 juni / Waar: De Rode Olifant in Den Haag / Aantal bezoekers: circa 40 / Doelgroep: Sociale partners (werkgevers, bonden, politiek).
