Jubileum Stern | De vogel eet tot hij gegeten wordt
Op 15 maart 1993 kopen Henk van der Kwast en Leen Hollander, eigenaar van Mercedes-dealer Stergam, samen met enkele particulieren het zwaar verlieslatende Riva (Opel) van leasemaatschappij Athlon. Het is de start van de buy and build-strategie van Van der Kwast en Hollander. Nu, 25 jaar later, staat er een bedrijf met een omzet van 1,1 miljard euro en eigen vermogen van 160 miljoen euro. Een solide bedrijf, maar wel eentje waarvan de winstgevendheid omhoog moet.
Interview Henk van der Kwast: ‘Miljoenen geïnvesteerd tijdens de crisis’
Stern-topman Henk van der Kwast heeft twee keer in een crisis – vlak na 9/11 in 2001 en tijdens de bankencrisis van 2008 – miljoenen geïnvesteerd in Stern. “Achteraf gezien was dat best stoer”, zegt hij nu. De ombouw van dealer naar breed mobiliteitsbedrijf moet het laatste kunststukje worden van de huidige ceo. Alleen met een sterke lease-, schade- en servicedivisie is er toekomst voor het bedrijf. Van der Kwast verwacht daarbij medewerking van de merkorganisaties. ‘Er moet meer balans komen in de relatie. Fabrikanten zijn het punt van onredelijkheid allang gepasseerd’. Lees hier het interview met Henk van der Kwast.
Tussen 1993 en 1997 neemt Stern een reeks veelal verlieslatende bedrijven over middels badwill-deals, waarbij Stern een zak geld meekreeg van de verkopende partij. De gekochte bedrijven werden vervolgens snel en grondig gesaneerd. Zo bedong Van Der Kwast een badwill-fee van ruim 4,5 miljoen euro bij de overname van Riva. “Leen en Henk vulden elkaar goed aan”, zegt Wim Jansen, die tussen 1997 en 2011 als directeur van ING in de regio Amsterdam aan Stern verbonden was. “Leen had de kennis van de autobranche en het netwerk, Henk bracht de financiële kennis en kunde in.” De omzet groeit gestaag van 35 miljoen euro in 1993 tot 163 miljoen in 1998. En Stern, zoals het bedrijf in 1997 werd gedoopt, hoeft in al die jaren nooit alle badwill aan te spreken. “Dat was absoluut de kracht van het bedrijf”, stelt Jansen. “Er werd heel goed nagedacht over de risico’s en over de vraag hoeveel geld er nodig was om een bedrijf weer winstgevend te krijgen.” In 1998 bedraagt de winst 2,7 miljoen euro, goed voor een rendement van 1,7 procent. Een rendement dat Stern tot 2008 redelijk structureel weet te vast te houden.
Leen had de kennis van de autobranche, Henk de financiële kennis.
Beursgang
Tot eind jaren negentig wist Stern samen met huisbankier ING de groei te financieren. Maar voor verdere groei moet nieuw kapitaal worden aangetrokken. Stern wil met een breed merkportfolio dekking realiseren in grote delen van Nederland. Het netwerk van Van der Kwast, zelf afkomstig van zakenbank Kempen & Co, komt goed van pas om kapitaal van buiten de autobranche aan te trekken. NPM Capital, het investeringsvehikel van de familie Fentener van Vlissingen, neemt in 1999 een belang van 25 procent in Stern (en heeft dit belang nog altijd) en in 2000 volgt de oud-werkgever van Van der Kwast. Ook Teslin, het investeringsfonds van Frederik van Beuningen, neemt een belang. “Henk en ik zijn beiden begin jaren negentig voor onszelf begonnen. Dat schept een band”, zegt Van Beuningen, die nog steeds een belang heeft van ruim 5 procent.
Hoe heeft het bedrijf zich door de jaren ontwikkeld?
| Omzet (in euro) | Nettowinst | Aantal medewerkers | |
| 1993 | 35,3 miljoen | 182 duizend | 184 |
| 1998 | 163,3 miljoen | 2,77 miljoen | 549 |
| 2003 | 707,3 miljoen | 10,5 miljoen | 2.035 |
| 2008 | 932,6 miljoen | 4,4 miljoen | 2.825 |
| 2013 | 917,6 miljoen | 3,1 miljoen | 2.134 |
| 2017 | 1,13 miljard | 7,5 miljoen | 2.051 |
Bron: Stern Groep
Als eind jaren negentig de overnames elkaar op blijven en volgen en Leen Hollander zijn belang in Stergam wil verkopen, ontstaat het idee voor een beursgang. Die volgt als Stern (de naam komt voort uit de liefde voor vogels van Van der Kwast. Alle dealerbedrijven kregen een vogelnaam met vijf letters) fuseert met het veel kleinere maar beursgenoteerde AIR Holdings. “Dit was een zogenoemde reversed listing, iets wat in die tijd redelijk zeldzaam was. Het tekent het financiële inzicht van Van der Kwast”, zegt bankier Jansen. Door de overname van Stergam groeide Stern uit tot een speler van formaat. “Deze groei was niet langer uit eigen zak te financieren. Het idee was om middels aandelenemissies op een solide wijze verdere uitbreiding te kunnen realiseren”, zegt Dick Eykel, die al bij het begin van Stern betrokken was als commissaris en van 2000 tot 2011 voorzitter was van de Raad van Commissarissen.
Grote overnames
De grootste overname volgt op 11 september 2001 (!) met de overname van de resterende dealerbedrijven van Athlon. Die overname bleek in de nadagen van 9/11 lastig te financieren. Pas nadat Van der Kwast zelf 5 miljoen euro investeerde slaagde de emissie. Door de overname stijgt de omzet van Stern met zestig procent naar ruim 667 miljoen euro. En de overname vormde de basis onder de eigen leasemaatschappij Sternlease. Bij de overname zaten namelijk een paar honderd dealerleasecontracten. Als er ooit een tweede beursgang komt dan is het, net als in 2000, om de groei van het bedrijf te kunnen financieren. Alleen deze keer van de leasedivisie in plaats van het dealerbedrijf.
Er volgen tussen 2001 en 2007 nog meer overnames: Renault-dealer Fassam, Ford-dealer Van Kalmthout & Van Niel en Mercedes-dealer Van Kooy. Eind 2007 realiseerde Stern een omzet van 860 miljoen euro (nettowinst: 13,2 miljoen euro). “Het is bijzonder knap hoe de directie in staat was om slechtlopende bedrijven te kopen en te integreren in Stern”, stelt Van Beuningen. “Al die bedrijfsculturen en merken samenvoegen, is niet veel bedrijven gegeven. Henk heeft dat wel weten te realiseren en dat is knap.”
Kantelpunt
In 2008 breekt de financiële crisis uit en krijgt ook Stern het zwaar. De rendementen van tussen de 1,5 en 2 procent uit de eerste jaren van het bedrijf zijn daarna nooit meer gehaald. Eerst is het de crisis, daarna zijn er meer structurele problemen. Marge-erosie blijkt een veelkoppig monster. Zo is er het steeds grotere kapitaalbeslag. Het werkkapitaal dat Stern nodig heeft, voornamelijk om de grote voorraden te kunnen absorberen, is kostbaar. Sinds 2008 is het werkkapitaal met 50 miljoen euro gestegen. Ook de snelle groei van private lease heeft een marge-eroderend effect. En het is steeds lastiger om bonussen binnen te halen, voornamelijk door de hoge eisen van importeurs. Tegen de achtergrond van deze ontwikkelingen krijgt Stern ook nog een tweede crisis te verwerken. Lees hier meer over de dealerrendementen per merk.
De rendementen van tussen de 1,5 en 2 procent uit de eerste jaren van het bedrijf zijn daarna nooit meer gehaald.
Toch komt de positie van Van der Kwast nooit in gevaar. Hij stelt zich op het hoogtepunt van de bankencrisis eind 2008 privé voor 21 miljoen euro garant en koopt een deel van de aandelen van het in problemen verkerende Go Capital. “Dat gaf ons financiers het vertrouwen dat alles onder controle was”, zegt Van Beuningen, die daarbij opmerkt dat Van der Kwast daardoor tevens een grote aandeelhouder werd. In 2010 wordt de grootste reorganisatie in de geschiedenis van het bedrijf doorgevoerd, operatie Stormvogel. Het zorgt ervoor dat Stern ongeschonden de crisis doorkomt. Maar in 2012, als de tweede recessie in korte tijd zich voordoet, lijdt het bedrijf voor de eerste (en enige) keer verlies. Dat zowel aandeelhouders als financiers daar rustig onder bleven, is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de werkwijze van Van der Kwast. “Wij werden altijd tijdig en accuraat geïnformeerd, waardoor we nooit voor verrassingen kwamen te staan”, zegt Jansen. “En er lag altijd direct een plan klaar om het rendement te verbeteren.” Vorig jaar werd de operatie ‘Meer Solutions en Services’ in gang gezet.
Voor de komende jaren is het plan om de kosten van de dealerorganisatie blijvend te verlagen en door het verkrijgen van meer inkoopkracht (lees: een grotere lease- en rentvloot) moeten er betere condities worden bedongen. “Het is beschamend hoe laag de marges zijn”, stelt Eykel. “Het risico dat een dealerbedrijf moet nemen voor een rendement van een procent is groot, terwijl importeurs en fabrikanten goed geld verdienen.” Niet langer staat de verkoop van nieuwe auto’s en bedrijfswagens centraal, het bedrijf wil een brede mobiliteitsaanbieder worden. Daarbij is een cruciale rol voor de leasedivisie, die door Stern in 2017 verzelfstandigd werd, en moet groeien naar twintig duizend contracten in 2020.
Voor een buitenlandse partij die naar Nederland komt is Stern een erg interessante optie met een aantrekkelijke marktpositie
De omvorming naar een mobiliteitsbedrijf kost tijd en geld. Stern is in 2013 en 2014 weer voorzichtig winstgevend. “Het bedrijf bleef dividend uitkeren en dat is voor ons aandeelhouders natuurlijk belangrijk”, zegt Van Beuningen. In 2015 en 2016 realiseert Stern weer rendementen van rond de 1 procent ,om in 2017 weer wat terug te vallen als gevolg van toenemende margedruk. “De winst in 2017 (7,5 miljoen euro, red) is natuurlijk te laag, maar Stern keert wel 1 euro dividend uit per aandeel. Op een beurskoers van 18 euro is dat toch zes procent, zoveel krijg je niet op de bank of op obligaties”, relativeert Van Beuningen.
Nieuwe topman
De drie betrokkenen hebben vertrouwen in de toekomst van het bedrijf. “De nieuwe structuur staat en de koers is helder”, zegt voormalig RvC-voorzitter Eykel. Van der Kwast krijgt daarom de tijd om zijn taak af te maken. “Het feit dat hij nooit harde ingrepen heeft geschuwd en zich blijft aanpassen aan een veranderende omgeving, maken dat ik vertrouwen heb in zijn leider- en ondernemerschap”, zegt oud-huisbankierJansen. Ook van aandeelhouder Van Beuningen krijgt Van der Kwast de tijd. “Hij heeft een mooi bedrijf opgebouwd en daar hoort ook een goede overdracht bij. Wij hebben geïnvesteerd omdat we vertrouwen hadden in Henk en het is aan hem om een opvolger te vinden. Maar dat moet, ook gezien de leeftijd van Henk (64, red) geen tien jaar duren. Over een jaartje of vijf moet er wel een nieuwe topman zijn.” Van Beuningen hoopt dat het rendement na belasting richting de drie procent gaat. “Dat zou terecht zijn.” Eykel: “De nieuwe structuur moet zeker bij kunnen dragen aan een hoger rendement, maar het is en blijft een zware markt.” De winstgevendheid is een probleem voor de hele sector, ziet ook Van Beuningen. “Maar er zijn bedrijven die wel in de buurt komen van een rendement van drie procent, dus het is mogelijk.”
Buitenlandse koper
Als er één ding is dat Stern kenmerkt dan zijn het de langdurige relaties die het bedrijf altijd is aangegaan. “Van der Kwast goed wat aandeelhouders en investeerders van het bedrijf verwachten. Die relatie kon alleen zo sterk worden omdat er op een correcte manier met partners wordt omgegaan”, stelt Jansen. “Ik ben inmiddels vier jaar gepensioneerd, maar nog steeds heb ik contact met Van der Kwast. Dat zegt wat mij betreft alles.” Ook bij de aandeelhouders is er weinig verloop geweest in al die jaren. “Er was, en is, bij de aandeelhouders altijd veel waardering geweest voor de manier waarop Van der Kwast het bedrijf leidt. Hij schept echt een band met zijn relaties. En vergeet niet dat in de afgelopen jaren een groot aantal autobedrijven failliet is gegaan, terwijl Stern er gewoon goed voorstaat, al moet de winstgevendheid natuurlijk omhoog.”
Stern zal voorlopig nog wel beursgenoteerd blijven, denkt Eykel. “De rentabiliteit van dealerbedrijven is te laag om private equity-partijen in Nederland te interesseren.” Uiteindelijk is de overname door een buitenlandse automotive-organisatie de meest voor de hand liggende optie, denkt Van Beuningen. “De consolidatie zet op Europees niveau gewoon door. Voor een buitenlandse partij die naar Nederland komt is Stern een erg interessante optie met een aantrekkelijke marktpositie.”
