Thema Occasions | Inval bij autobedrijven slaat diepe wonden
Met groot machtsvertoon vielen Fiod en politie begin juli bij vier autobedrijven binnen. De eigenaren werden om half zeven van hun bed gelicht, laptops en telefoons werden in beslag genomen, ook die van de kinderen. In de uren daarna werd de administratie doorgelicht. Terwijl Fiod-topman Bert Langerak de opgetrommelde pers informeerde over het onderzoek, werd er beslag gelegd op meerdere auto’s, bankrekeningen en aanwezig contant geld.
Langerak meldde dat de bedrijven ervan worden verdacht tussen 2017 en 2019 voor in totaal ongeveer 120 miljoen euro aan tweedehands leaseauto’s te hebben verkocht aan buitenlandse autohandelaren, tegen grote sommen contant geld. De bedrijven worden daarom niet alleen verdacht van btw-fraude en valsheid in geschrifte, maar ook van het structureel overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
De bedrijven waar de invallen plaatsvonden werden door justitie vol in de publiciteit gezet. Ook een handvol andere bedrijven (onbekend is hoeveel en welke), maken onderdeel uit van het onderzoek. Zij kregen bezoek van de Belastingdienst, die op zijn beurt niet (uitgebreid) de publiciteit zocht. De dienst had de bedrijven in het verleden al een waarschuwingsbrief gestuurd.
Vergrootglas
Volgens direct betrokkenen staat het als een paal boven water dat de Fiod een ‘krachtig signaal’ wilde afgeven. Dit is een uitvloeisel van beleid van het ministerie van Financiën dat van ondermijning (btw-fraude en witwassen) een speerpunt heeft gemaakt. Dat Langerak de pers te woord stond geeft het belang aan van de zaak: hij is als chief criminal investigation een beleidsmaker en niet iemand die zich bezighoudt met individuele zaken. Daarnaast eiste de Fiod in de woordvoering de hoofdrol op en dat gebeurt meestal als de dienst een voorbeeld wil stellen. De uiteindelijke vervolgbeslissing ligt bij het OM. In een reactie aan Automotive geeft de Fiod aan dat de autobranche momenteel onder een vergrootglas ligt. “We zien een fenomeen van bedrijfsmatige verkoop van tweedehands (ex-lease) auto’s aan buitenlandse autohandelaren tegen contante betaling. En waarschijnlijk maken deze contante verkopen deel uit van een groter proces van trade-based money laundering; een proces waarbij normale handelstransacties worden vermengd met crimineel geld”, schrijft de Fiod in een reactie op vragen van Automotive.
Geen informatie
Inmiddels zijn de stofwolken enigszins neergedaald, maar bij de vier bedrijven – geen van hen wil zelf of via de advocaat een officiële reactie geven – zijn er vooral heel veel vraagtekens. Op de verdachtmakingen over witwassen en het financieren van terrorisme wordt off the record slechts geschamperd. Dat er sprake zou zijn van btw-fraude wordt in alle toonaarden ontkend. Dat er wellicht transacties hebben plaatsgevonden met buitenlandse bedrijven die onderdeel uitmaken van een btw-carrousel, kan niemand uitsluiten. Maar dan zou het om incidenten gaan, niet om structurele btw-fraude, zoals bij andere bekende zaken wel het geval was. Daar lijkt nu geen sprake van. De bedrijven worden er onder meer van verdacht onterecht het nulprocents-tarief te hebben toegepast bij export. Het is afwachten of aan deze zware bewijslast kan worden voldaan door OM en Fiod. Ingewijden zeggen dat de inval bij de vier bedrijven is gedaan in de nasleep van een inval bij een autobedrijf in Hoogeveen in december 2017, waarbij 160 auto’s in beslag werden genomen. De nu verdachte bedrijven zouden met dezelfde persoon of bedrijf zaken hebben gedaan als de onderneming in Hoogeveen.
Afvinken
Bij Bovag is men ook geschrokken van de invallen. Directeur Peter Niesink wil zo snel mogelijk met het ministerie van Financiën afspraken maken. Zo stelt de Bovag onder meer voor om te stoppen met contante betalingen. En de Belastingdienst permanent online toegang te geven tot exportdossiers. Bedrijven die exporteren roepen al jaren om een set van regels waarmee ze aan de slag kunnen. Maar de Belastingdienst wil zo’n ‘afvinklijst’ niet opstellen omdat het bang is dat bedrijven de lijst juist gebruiken om een sluipweg te vinden om toch te frauderen. En dus blijft een deel van de exporttransacties zorgen voor onzekerheid. “Wij checken alle afnemers, zorgen dat alles wat we kunnen doen ook echt gedaan is. Dan kan er ooit een rotte appel doorheen glippen, maar dat er sprake zou zijn van opzettelijk frauderen is echt absurd. Wij worden zonder reden levend verslonden door de overheid”, zegt één van de betrokken. “Waarom zouden wij in onze mooie bedrijven op het spel zetten met dergelijke transacties? Sterker, juist om die toekomst te garanderen doen wij er alles aan om te voorkomen dat we in een carrousel terechtkomen”, zegt één van de andere verdachte bedrijven.
Bovag zoekt een oplossing om witwassen uit te bannen.
Geen export
De vier bedrijven wachten nog op meer informatie van het OM/Fiod. Zes weken later, half augustus, tasten ze nog in het duister of, en zo ja wat, hen precies ten laste wordt gelegd. Ze hopen snel op meer duidelijkheid, want het voortbestaan van hun bedrijven komt naar eigen zeggen serieus in gevaar.
Wij zijn beukers, vechters. Dat gaat de Fiod ook nog merken
Met vallen en opstaan zijn ze allemaal weer draaiende. Zonder uitzondering tonen ze zich allemaal even strijdbaar. “Wij zijn beukers, vechters. Dat gaat de Fiod ook nog merken. In het verleden zijn dit soort zaken vaak met een sisser afgelopen. Dat zal nu niet anders zijn.” Daarbij wordt verwezen naar bekende zaken uit het verleden, zoals Auto Jack, dat na vele jaren procederen werd vrijgesproken. En in de geruchtmakende zaak rond Tonny Keijzers werd recent een schikking getroffen (zie kader). “Daar was sprake van opzet en voorbedachte rade. Als je dan ziet dat daar een schikking getroffen wordt en een taakstraf is opgelegd, dan is het onbegrijpelijk dat wij nu zo zijn behandeld”, aldus een betrokkene.
Wat de bedrijven niet helpt bij het oppakken van hun activiteiten is dat de banken ook beperkingen zijn gaan opleggen aan de betrokken bedrijven. Zo is het contant afstorten van geld voor (enkele) van de verdachte bedrijven niet langer mogelijk. Ook het openen van nieuwe rekeningen was niet eenvoudig. Rabobank wil niet inhoudelijk op de vier gevallen ingaan, maar een woordvoerder bevestigt wel dat de bank de lijn van het ministerie van Financiën volgt. De autobranche ligt nu onder een vergrootglas en in individuele gevallen is besloten om klantrelaties te beëindigen.
Witwas-risico
Overigens heeft de bank ook besloten geen betaald voetbalclubs als klant te willen, ook vanwege het verhoogde risico op witwas-activiteiten. Speciaal voor de controle op contante transacties in de vastgoedsector en automotive zijn er bij de Rabobank meer dan duizend medewerkers bezig met het natrekken van alle transacties van de afgelopen jaren. De Rabobank wil niet bevestigen dat deze sectoren specifiek bekeken worden, maar bevestigt dat er “afhankelijk van de risicoklasse van een klant” sprake is van verscherpt toezicht en/of monitoring. “We hebben een relatief grote klantenportefeuille, dus ook veel collega’s bij onze lokale banken zijn hiermee bezig. Zij kennen onze klanten immers goed.” Volgens de bank wordt daarbij uitermate secuur te werk gegaan. “Soms worden klanten betaald door een ander bedrijf dan waaraan zij (legitiem) goederen hebben geleverd. Dan kan het zo zijn dat klanten worden gebruikt voor witwasscenario’s zonder dat zij dat zelf in de gaten hebben. Dat maakt een zaak heel verschillend ten opzichte van een klant die wellicht bewust heeft meegewerkt aan een bepaald scenario. Het is daarom belangrijk om per geval goed te onderzoeken hoe de betrokkenheid van de klant moet worden beoordeeld.”
Rectificatie 4 september: in de gedrukte versie van dit artikel is abusievelijk vermeld dat de bedrijven lopende het onderzoek een exportverbod opgelegd hadden gekregen. Dit blijkt niet te kloppen, de bedrijven mogen gewoon blijven exporteren.
Taakstraf en boete Tonny Keijzers
Tonny Keijzers Auto’s en het Openbaar Ministerie hebben een schikking getroffen in de btw-fraude zaak die al sinds 2011 loopt. Ook betaalt het bedrijf 1,8 miljoen euro aan verschuldigde belasting aan de fiscus. Ook is er een werkstraf opgelegd van 120 uur aan Tonny Keijzers, die het bedrijf inmiddels heeft overgedragen aan zijn zoon. Tonny Keijzers pleegde in de periode van 27 januari 2005 tot en met 31 december 2010 btw-fraude en nam onjuiste (valse) facturen op in de bedrijfsadministratie.
Tonny Keijzers kocht auto’s in Duitsland en Amerika in. De import verliep op papier via inmiddels veroordeelde tussenpersonen. Zij fungeerden als zogenoemde ‘ploffers’. Hierdoor kon het bedrijf de auto’s importeren tegen nul procent btw. “Tonny Keijzers kreeg van de ploffer een factuur met aftrekbare btw, maar de btw was dus niet echt afgedragen door de ploffer. Het voordeel van door Tonny Keijzers betaalde en afgetrokken btw werd door de feitelijk leidinggevenden van de ploffers – zoals vooral de bevriende compagnon – deels via prijsval en deels via zwarte contante afrekeningen met Tonny Keijzers gedeeld. Zo konden zij een concurrentie- en belastingvoordeel halen”, schrijft het OM.
