‘Data bepalen het design van een auto’
Design een kwestie van smaak? Niet volgens onafhankelijk autodesigner Niels van Roij, in Nederland vooral bekend door de Masterclass Automotive Design die hij regelmatig geeft voor dealers en importeurs. “Het is strategie, net als finance en engineering. De tijd dat de smaak van de directeur doorslaggevend was, is voorbij. Een belangrijk kantelpunt daarin was de BMW 7 Serie van 2001, waarvoor Chris Bangle verantwoordelijk was. Er werd heel veel over die auto gediscussieerd, maar hij heeft ervoor gezorgd dat de discussie over design bij bijna ieder merk tegenwoordig op een heel ander niveau gevoerd wordt.” Dat die veelbesproken 7 Serie uitgroeide tot de bestverkochte generatie van het model tot dan toe, bewijst volgens Van Roij dat het tussen een auto en een koper geen liefde op het eerste gezicht hoeft te zijn. “Dat geldt ook voor bijvoorbeeld de Audi A2 of de eerste generatie Ford Ka. Design grows on you. Dat wordt extra onderstreept doordat de smaak in Europa anders is dan die in Amerika of Azië. Hier is een auto die mooi gevonden wordt nog steeds lang, breed en laag, in Japan zie je bijvoorbeeld dat de compacte, vierkante Kei-cars breed geaccepteerd zijn.”
Niks van aantrekken
Verkopers moeten zich ook niet te veel aantrekken van wat klanten over het design hebben te zeggen, vindt Van Roij. “Met de laatste generatie van de Escort en de eerste generatie van de Mondeo lieten ze hun oren hangen naar de mening van klanten, met auto’s tot gevolg die alom als saai en risicoloos werden gezien. Dan doen ze het nu heel wat beter, want met Amko Leenarts voorop doen ze bij Ford nu heel veel onderzoek, maar dan wel het góede onderzoek: ze kijken naar de behoeften van klanten.”
Troost prijs
Leenarts, de Nederlandse ontwerper die bij Ford verantwoordelijk is voor alle interieurdesigns, beaamt dat: “We bestuderen wat mensen doen in een auto. Dat levert een ongelooflijke hoeveelheid data op, waarmee we data driven decisions kunnen maken. Dat is niet omdat ik zelf niet weet welke kant we op moeten, maar ook omdat ik munitie nodig heb. De motorenafdeling heeft bijna een ongelimiteerd budget, want die moet aan emissienormen voldoen. Aan veiligheid kun je geen concessies doen, want je moet vijf sterren scoren. Maar als ik zeg dat ik het ene materiaal wil gebruiken in plaats van het andere, moet ik vechten met boekhouders. Daarom hebben we onderzoeken nodig, data, zodat we onze beslissingen kunnen staven met cijfers.”
Er is veel te veel aandacht voor koplampen en achterlichten.
Dat wil overigens niet zeggen dat Leenarts zijn beslissingen vanachter een bureau neemt op basis van die data. “Ik stuur regelmatig mijn designers de stad in om zelf te gaan kijken, om foto’s te maken waarop te zien is hoe mensen hun auto’s gebruiken. In de praktijk is dat namelijk altijd anders dan zoals je het achter je bureau bedenkt.” In het vakgebied van Leenarts is er nog een wereld te winnen, vertelt hij. “Vroeger stelde het interieur niet zoveel voor, dat was een soort troostprijs voor als je de buitenkant niet mocht ontwerpen”, vertelt Leenarts. “Dat is pas de laatste jaren aan het veranderen. Toen ik in 2000 bij Peugeot werd aangenomen, was ik daar de allereerste interieurdesigner.” Leenarts was onder meer de man achter de zeer herkenbare i-Cockpit van de Peugeot 208. Maar wat nou als klanten de stap naar een vernieuwd model te groot vinden? Van Roij: “Als klanten een auto lelijk vinden, kun je natuurlijk niet zeggen dat het aan hen ligt – maar ze zijn vaak wél conservatief.” Tegelijkertijd: als je wilt groeien, gaat het niet alleen om de klanten die je al hebt, maar ook om de klanten die je nog níet hebt. “Kijk naar BMW, dat een grote stap maakte met de 7 Serie, Jaguar met de XJ, Volvo met de 90-serie – als je het goed doet, levert zo’n vernieuwing je veel op, zelfs als je huidige klanten het niet direct mooi vinden. Het blijft altijd balanceren tussen de vraag uit de markt en de push vanuit de industrie”, aldus Van Roij. “Autodesign is complex omdat je ver vooruit moet kijken; je hebt de ontwikkelingstijd van het model plus de levenscyclus. Wat je vandaag tekent, moet over vijf jaar nog actueel zijn. Zo ziet een autonome, elektrische auto er anders uit dan een auto met verbrandingsmotor die je zelf bestuurt.”
En hoe moet je dan als relatieve leek naar een auto-ontwerp kijken? Van Roij: “Koplampen en achterlichten maken het gezicht, ze vormen de ogen en het karakter van de auto, maar eigenlijk krijgen ze veel te veel aandacht. Proportie en surfacing, de manier waarop de ‘huid’ van de auto is vormgegeven en behandeld zijn minimaal even belangrijk, of eigenlijk nog veel belangrijker dan de jewelry waar lampen en andere glimmertjes onder vallen. Die twee zaken zijn ook veel complexer goed te krijgen, maar ze vormen de basis van een ontwerp — en die basis moet goed zijn.”
