Werkplaats | Eensgezind over deeltjes
Ruim 20 duizend auto’s zouden rondrijden zonder werkend roetfilter, zo becijferde onderzoeksbureau TNO in juli 2019. Gemeten over een jaar zijn er volgens RDW 397 auto’s afgekeurd omdat er geen werkend roetfilter op zat. Conclusie: de in mei ingevoerde visuele apk-controle op de aanwezigheid van een werkend roetfilter werkt niet.
En niet alleen – of zozeer – omdat er niet goed wordt gekeken, maar juist ook omdat er autobedrijven zijn die desgewenst de andere kant op kijken.
Uit een steekproef van televisieprogramma Eenvandaag, ook afgelopen juli, bleek dat van de 10 gebelde tuningbedrijven 8 bereid waren om een roetfilter te verwijderen, inclusief belofte dat de auto dan door de keuring zou komen. RDW liet bij monde van adviseur Hens Peeters Weem weten dat “het precies dezelfde bedrijven zijn die de kilometerstand terugdraaien.”
Aanpassing wetgeving
Er werd dan ook al enige jaren gesproken over het gebruik van een roetdeeltjesteller, waarmee feilloos kan worden vastgesteld of een auto een werkend roetfilter heeft. De investeringen in apparatuur werd als grootste bottleneck gezien. Afgelopen november publiceerde milieuminister Stientje van Veldhoven een aanpassing van de apk-wetgeving, waarbij de roetdeeltjesteller vanaf medio 2021 verplicht wordt gesteld voor het meten van de roetuitstoot tijdens de apk. Het RDW heeft al een teller in huis, als tweede volgt de politie – om ook langs de weg te kunnen controleren – en daarna zijn de apk-keuringsstations aan de beurt (zie ook kader ‘de test’).
Afgelopen maand meldde milieuminister Stientje van Veldhoven welke consequenties de apk-aanpassing heeft: naar schatting 100 duizend tot 125 duizend dieselauto’s komen dan in de huidige staat niet door de keuring.
De test
De controle via de roetdeeltjesteller wordt uitgevoerd door meting van het aantal roetdeeltjes in de uitlaat van een dieselauto met stationair draaiende motor. De monsternameslang van de deeltjesteller wordt gedurende korte tijd in de uitlaat van de auto gehouden. Bij een goed werkend roetfilter neemt het aantal deeltjes af van ongeveer 5.000.000 per kubieke centimeter direct uit de motor tot minder dan 5.000 per kubieke centimeter na het filter. Bij meer dan 250.000 deeltjes per kubieke centimeter is sprake van een defect of verwijderd roetfilter.
Voor de autobranche betekent dat dus dat er in potentie kan worden gesleuteld aan 100 duizend auto’s, waarbij een (nieuw) roetfilter moet worden gemonteerd. Van Veldhoven deed een schatting naar de kosten voor de consument: het laten reinigen van een af-fabriek roetfilter kost gemiddeld tussen de 200 en 400 euro en het vervangen voor een nieuwe tussen de 1.000 en 1.500 euro.
Kosten
Tegenover dit marktpotentieel staan natuurlijk ook kosten. Op dit moment werken ongeveer tien fabrikanten aan de ontwikkeling van een deeltjesteller, waaronder het Nederlandse bedrijf TBA (Technisch Bureau Andriessen). Dat brengt al jaren emissietesters op de markt onder de eigen merknaam TEN en voor andere leveranciers. Directeur Leon Andriessen van TBA meldde eind 2019 aan Automotive-online de deeltjesteller klaar te hebben, op kalibratie door het NMI (Nederlands Meet Instituut) na. Dat instituut zou een aantal apparaten van verschillende fabrikanten moeten homologeren, om een monopoliepositie te voorkomen. Andriessen zegt de tellers straks voor 4.500 tot 5.000 euro te gaan aanbieden.
Ander bedrag
Dat is toch een heel ander bedrag dan de 18 duizend euro waarover enkele jaren geleden nog werd gesproken. Die verwachte investeringen was destijds ook een belangrijk argument van de branche tegen de invoering van een deeltjesteller, maar met een investering rond de 5 duizend euro lijkt er een gezonde businesscase te ontstaan. Boudewijn Hamel van de Stichting Overlegorgaan APK (die verwacht dat 2021 of vroeg 2022 haalbaar is) vergeleek eind de introductie van de deeltjesteller met de invoering van de roetmeter in 1995. “Die was ook niet gratis. Maar jarenlang hebben bedrijven per meting iets van 25 euro extra gerekend. Dat kan straks met de deeltjesteller ook. Daar komt bij dat al die afgekeurde auto’s ook gerepareerd moeten worden.”
Hamel verwacht dat er na invoering van de deeltjesteller bij de apk een flinke vervangingsmarkt voor roetfilters op gang komt. “Verwijderde of kapotte filters moeten worden vervangen of gereinigd. Dat wordt een flinke extra klus voor de autobedrijven.”
De Bovag is dan ook positief over de deeltjesteller, maar plaatst bij monde van woordvoerder Paul de Waal wel een kanttekening. “De invoering moet haalbaar en betaalbaar zijn. En er zijn nu nog steeds geen gehomologeerde apparaten op de markt. Als er echt officiële marktprijzen bekend zijn, nemen we het op met onze achterban: de bedrijven die vaak, of maar af en toe een recente diesel keuren. Dan kunnen we ons een oordeel vormen. De rest is speculatie.”
De auto
Dieselpersonenauto’s vanaf bouwjaar 2011 moeten verplicht een door de fabrikant gemonteerd roetfilter hebben om aan de Europese emissie-eisen te voldoen. Hetzelfde geldt voor dieselbestelauto’s vanaf bouwjaar 2012. Mede doordat roetfilters niet werken of zijn verwijderd, voldoet naar verwachting ongeveer 8 tot 10 procent van de 1,6 miljoen dieselauto’s niet aan de emissie-eisen.
Dieselpersonenauto’s van 2010 en ouder en dieselbestelauto’s van 2011 en ouder kunnen het filter bij de RDW als ‘verwijderd’ laten registreren, zodat ze de test niet hoeven ondergaan.
