Dossier Smeermiddelen & Additieven | Veiliger olie verversen vraagt andere manier van werken
Vrijwel geen enkele autotechnicus sleutelt nog zonder handschoenen, maar in de meeste gevallen zijn die handschoenen niet vloeistofdicht. Je wilt tenslotte ook wat bewegingsvrijheid. Maar een aftapplug losdraaien zonder in contact te komen met de afgewerkte olie is alleen weggelegd voor illusionisten.
Hoe voorkom je dat de olie de huid raakt? Volgens de Arbocatalogus is de oplossing eenvoudig: afzuigen in plaats van aftappen. Er is ook voldoende equipment verkrijgbaar om afgewerkte olie uit het carter te pompen via de peilstok-opening. Toch maakt vrijwel geen enkel autobedrijf daar gebruik van, zeggen equipmentleveranciers. Daar blijken verschillende redenen voor te zijn.
Vaak is de investering die gedaan moet worden in nieuwe apparatuur een obstakel. In het geval van de mobiele opvangbak versus de afzuigunit is de aanschafprijs vrijwel gelijk. Beiden zijn voor een bedrag tussen de 500 en 700 euro te koop. Voor een vaste pompinstallatie liggen de prijzen vanzelfsprekend hoger, tussen de 1.200 en 2.000 euro. Dit vanwege het leidingwerk, de haspels en de pompen die geïnstalleerd moeten worden.
Warme olie
De angst voor een nieuwe manier van werken is wellicht de vrees voor het onbekende: aftappen doen we immers al zo lang als de auto bestaat. Verder staan vooral praktische bezwaren een doorbaak van deze schone manier van werken in de weg. Zo moet afzuigen gebeuren bij een warme motor. De olie is anders te dik om via de dunne sonde die in de peilstokopening gestoken moet worden, op te pompen. Verder komt niet altijd alle vervuiling mee met de oude olie.
“Een aantal merken zijn voorbereid op het er uit pompen van de olie en hebben een eigen zuigleiding in de peilstokopening, die helemaal tot onderin het carter doorloopt. En bij die merken zou je in theorie niet anders kunnen dan afzuigen”, weet Dennis Brünings van Overlander Equipment uit Zeewolde. “Met name bij de Duitse merken zoals Volkswagen, BMW en Mercedes zit de motorbeplating over de aftapplug. Maar dat hoeft ook niet altijd een probleem te zijn omdat de verversingsintervallen zo ver uit elkaar liggen dat die beplating er toch af moet voor inspectie en het uitvoeren van de rest van de grote beurt.” Aftappen kan dus altijd, maar er zijn merken die het wat lastig maken. Overlander heeft wel verschillende soorten olieafpompinstallaties in het assortiment, maar volgens Brünings er is nauwelijks vraag naar. Ook niet bij grotere universele autobedrijven of dealers.
Rietje
Ook P+ Werkplaatsinrichting uit Uden heeft een breed assortiment aan mobiele opvangbakken en afzuigunits en oplossingen voor stationaire installaties. Ook hier is de vraag naar afzuigsystemen echter niet groot, zegt manager Ton Joosten. “De standaard bakken met pomp zijn minder effectief, net zoals stationaire systemen waar gewerkt wordt met een standaard pompen. Bij VAG-, BMW- en Mercedes-modellen leveren wij adapters om de zuigleiding rechtstreeks aan de peilstokopening te koppelen. Dat gaat prima. Maar bij de merken en modellen die een gewone peilstokbuis hebben, moet je een sonde in de peilstokopening steken. Het oppompen van afgewerkte olie, zeker als deze koud is, gaat niet zo lekker door zo’n rietje van 6 millimeter.”
Een nadeel van afzuigen met een stationaire pompinstallatie, ook met een adapter in plaats van een sonde, is volgens Joosten dat er eerst een hoeveelheid lucht verpompt moet worden voordat de machine daadwerkelijk olie aanzuigt. Er zijn geen lucht- of tandradpompen die er goed in slagen om eerst de lucht uit het leidingsysteem weg te pompen. “De enige oplossing is een krachtige vacuümpomp in combinatie met een tweede pomp die de olie doorpompt naar de bulktank voor afgewerkte olie”, zegt Joosten. P+ komt over ongeveer anderhalve maand met een dergelijk systeem op de markt.
Gevaarlijke stoffen
“De risico’s van afgewerkte olie zitten in huidcontact”, waarschuwt zelfstandig Arbo-adviseur Theo-Jan Heesen. “Door hitte en druk verandert de samenstelling van de olie na verloop van tijd en ook zal er verontreiniging van de motor, zoals metalen door slijtage, maar ook brandstofresten en uit gewerkte additieven in de olie zijn gaan zitten. Dit kunnen zware metalen zijn en Polyaromatische Koolwaterstoffen (PAK’s). Deze stoffen kunnen huidirritatie (rode huid) tot gevolg hebben en het is ook denkbaar dat je een overgevoeligheidsreactie krijgt (allergisch eczeem). PAK’s is een verzamelnaam, maar daar zitten kankerverwekkende stoffen tussen. Het spul is allemaal niet of weinig vluchtig, maar huidcontact moet worden vermeden.”
De afgewerkte olie afpompen in plaats van aftappen is volgens de Arbocatalogus en Heesen beter omdat er minder kans op knoeien is en er minder contactmomenten zijn en dus minder kans op huidcontact. “Daarnaast is het zo als je je handen schoon kan houden je ook minder vaak je handen hoeft te wassen. Want ook vaak wassen van de handen met zeep of reiniger is niet goed voor de huid. En draagt bij aan een grotere kans op huidirritatie en eczeem.”
Volgens Edgar Rijsbaarman, beleidsmedewerker Onderzoek en Arbo bij de Bedrijfsraad voor het Motorvoertuigenbedrijf, hanteert de Bedrijfsraad als stelregel dat je als werkgever risico’s zo veel mogelijk moet vermijden. En als dat niet kan: ga er zo verantwoord mogelijk mee om. “Bij afgewerkte olie betekent dit dat je beter kunt afzuigen dan aftappen.”
Efficiënt
Net als bij aircomachines die zowel met het oude als het nieuwe koudemiddel overweg kunnen, zijn er ook voor olie verversen combimachines die zowel kunnen opvangen als opzuigen. De prijs is gelijk aan de meest uitgebreide variant van een van beide systemen. “Ik zou voor een vaste afzuiginstallatie gaan”, zegt Brünings. “Een afzuigsysteem met vloeistofafgiftepunten bij iedere werkplek scheelt een hoop ruimte op de werkvloer: al die mobiele karretjes zijn verre van ideaal.”
Naast gezondheidsvoordelen als het voorkomen van huidcontact en spatten in de ogen, is de werkhouding van de monteur bij het gebruik van een pomp volgens de arbocatalogus ook veel gunstiger. Omdat er niet onder de auto boven het hoofd gewerkt hoeft te worden, levert olie verversen op deze manier minder klachten aan rug en schouders op. Verder scheelt het ook tijd dat een auto niet meer op de brug hoeft te staan om olie te verversen. Een deel van het wagenpark is er in ieder geval klaar voor en betere equipment is in de maak. Over honderd jaar weten we niet beter dan dat olie wordt afgepompt in plaats van afgetapt.
Wie de handschoen past…
Het gebruik van de juiste handschoenen voorkomt blootstelling aan schadelijke stoffen bij het aftappen van olie, handmatig bijvullen van koelvloeistof en tijdens het werken met diverse reinigers. Hieronder staan een aantal verschillende typen handschoenen afgebeeld die gedeeltelijk of helemaal bestand zijn tegen olie.
Naast het soort materiaal is het minstens zo belangrijk dat de handschoenen regelmatig omgewisseld worden omdat er door slijtage of verzadiging toch sprake kan zijn van doorslag van de vloeistof, en dus huidblootstelling.
