Swalmen-affaire legt verborgen gebreken bloot
De Swalmense autozwendel gaat volgens de RDW de boeken in als een van de grootste schandalen met onveilige auto’s ooit in Nederland. Zo’n driehonderd geïmporteerde jonge occasions met weinig kilometers en een lage bpm-afdracht werden van de weg gehaald. Bij een groot aantal werden er volgens de RDW problemen geconstateerd. Er waren gestolen onderdelen gebruikt en de auto’s waren onveilig hersteld, ook al leken ze op het oog perfect. Ondanks dat exacte conclusies nog ontbreken en het onderzoek van het OM naar de zwendel nog niet is afgerond, dringt de vraag zich op: hoe kan het dat niet goed herstelde voertuigen toch verkocht kunnen worden? En hoeveel van dit soort auto’s rijden er in Nederland rond? RDW en brancheorganisatie Bovag zijn ervan overtuigd dat erger is voorkomen; er vonden geen ongevallen plaats met betrokken auto’s. De auto’s zijn allemaal door de RDW toegelaten, al moest er in ongeveer de helft van de gevallen wel eerst een schade worden hersteld. “Sommige van de Swalmense auto’s waren bij binnenkomst in Nederland zo plat als een dubbeltje”, zegt Tom Huyskens, woordvoerder bij Bovag. “Pas ná gedeeltelijk herstel en met intact laten van de originele VIN-inslagen zijn ze ter taxatie èn bij de RDW aangeboden. Dan werd bijvoorbeeld een voorschade nog intact gehouden, waarvan bij de taxatie een fors, maar reëel (marktconform) bedrag voor schadeherstel werd gecalculeerd.”
Gerede twijfel
De RDW heeft toezicht gehouden op het herstel van de Wachten Op Keuring (WOK)-schades. Na herstel hiervan werd de auto opnieuw gekeurd en ging de WOK-melding van de auto af (al blijft die altijd zichtbaar in de systemen van informatieleveranciers).
‘De RDW mag alleen ingrijpen bij gerede twijfel.
En nog steeds was niemand zich bewust van het feit dat er zich onderhuids grote problemen voordeden. “Het is niet eenvoudig om te controleren of een auto die je importeert of koopt niet ooit total loss is geweest”, zegt RDW-woordvoerder Hans van Geenhuizen. In Nederland is er een voor autobedrijven toegankelijk registratiesysteem voor ernstige schades. Maar in Duitsland niet. Voor een Nederlands bedrijf is het dus niet mogelijk om te achterhalen of een Duitse auto een schadeverleden heeft of zelfs ooit volledig total-loss was. Dit geldt voor veel Europese landen. De RDW mag conform Europese regels alleen ingrijpen als er sprake is van gerede twijfel. Volgens Huyskens is het wenselijk dat de RDW een auto uitgebreider keurt. “In Swalmen zijn auto’s met forse schade hersteld, althans cosmetisch; ze werden vervolgens wel met voorschade aangeboden voor bpm-taxatie. Het vermoeden bestaat dat dit vaker voorkomt, dus je kunt je afvragen of niet ook de rest van de auto in zulke gevallen nader moet worden geïnspecteerd.” Overigens is het zelfs bij uitgebreid onderzoek lastig om de fraude te zien, zegt Van Geenhuizen. “Zelfs forensisch experts hebben moeite om wrakken als zodanig te herkennen, ook al wisten ze dat ze met een wrak te maken hadden.”
1 op 20
Op verzoek van Automotive hebben Carfax – gespecialiseerd in het verrijken van occasiondata met onder meer historische informatie – en dataleverancier VWE uitgezocht hoeveel auto’s er tussen 2011 en 2016 geïmporteerd zijn met een WOK-status. Dat blijken er een kleine 20 duizend te zijn (zie kader), iets minder dan 5 procent van alle geïmporteerde auto’s. Dat zijn auto’s die volgens Bovag in de risicogroep vallen. “Vanaf 2013 is het aantal geïmporteerde occasions met forse schade fors toegenomen. Het is voor autobedrijven een populaire handel geworden”, concludeert Rick Zielman, manager Benelux bij Carfax. Marc van der Elst, data-analist bij VWE, ziet dat een deel van de auto’s met WOK-import na herstel snel weer geëxporteerd wordt. Bij personenwagens is dat bij 2 procent het geval, bij bedrijfswagens gaat 7 procent nadat hij is hersteld weer het land uit. “Dan pak je winst op de bpm. Dat kan bij dure auto’s met veel schade behoorlijk oplopen.”
Het overgrote deel van de WOK-auto’s zit in de compactere segmenten; naar auto’s uit dit segment is de vraag ook het grootste, weet Van der Elst. Carfax meldde vorig jaar al dat er veel Amerikaanse wrakken – eveneens voornamelijk uit de middensegmenten – in Nederland rijden. Die gaan via Litouwen (gemakkelijk te importen en manuren zijn goedkoper dan in Nederland) via Duitsland (geen schaderegister) naar Nederland. “Hier zitten bijvoorbeeld auto’s bij met moderne materialen zoals composieten, die hersteld zijn op een ondeugdelijke wijze en daardoor kwetsbaar worden bij ongelukken”, aldus Zielman. Carfax gaat vanaf november wel het WOK-verleden van Nederlandse occasions aanbieden. Consumenten krijgen deze informatie als ze bij Carfax een voertuigrapport opvragen.
De RDW probeert het eigen falen te verdoezelen.
Zwarte Piet
De statements van Bovag, RDW, VWE en Carfax zijn tegen het zere been van importdienstverlener/taxateur Bolsenbroek & Partners. Eigenaar Frank Bolsenbroek vindt het verdacht maken van importauto’s met WOK ridicuul. “Je krijgt al een WOK-melding als er koplampunit kapot is. Dat zegt helemaal niets over de kwaliteit van de auto.” Bolsenbroek werkte jarenlang voor het bedrijf in Swalmen. Hij onderkent dat er waarschijnlijk fraude is gepleegd. “Ik heb mijn werk naar eer en geweten gedaan en ze lange tijd verdedigd, maar inmiddels lijkt de werkwijze bedenkelijk voor zover de auto’s die zijn hersteld met gestolen onderdelen. Ik ben ervan overtuigd dat er met de meeste betrokken auto’s echt niks mis is, maar ik vind het sneu voor de particulieren en garagehouders die wel met een onveilige auto zitten”, zegt Bolsenbroek. Hij vindt dat hem – en ook andere taxateurs in vergelijkbare gevallen – geen blaam treft. Hij is verbolgen over het feit dat door de RDW aan garagehouders gesuggereerd is de eventuele schade op hem te verhalen, iets waarover de RDW geen uitspraken wil doen. “Ik bepaal slechts de waarde van de schadeauto en die leidt tot een afschrijving op de BPM. Het is de RDW die verder alle controles doet. Zij moeten auto’s juist identificeren en controleren. Dat hebben ze toén niet goed genoeg gedaan en daar kunnen ze nu niet op terugkomen omdat Swalmen een ‘bende’ bleek te zijn. Als de RDW nu stelt dat het bijna onmogelijk is om de fraude te herkennen, dan kan ik mijzelf onmogelijk iets kwalijk nemen. In mijn ogen werkt het WOK-systeem deze fraudes in de hand. Bij het minste geringste krijgt een schadeauto tegenwoordig een WOK 1 of WOK 2 signaal. In de tijd van de Swalmen zaak kwam de WOK2 pas later in beeld maar werd ook die toen niet uitgevaardigd. Via een vriendje bij de RDW was dat kennelijk te omzeilen. Dàt is wat er daar is gebeurd en dat is schandelijk. De RDW doet er in deze zaak àlles aan om dat te verdoezelen.” De Bovag/RDW-stelling dat erger is voorkomen, is volgens Bolsenbroek niet hard te maken. Volgens hem waren er simpelweg nauwelijks klachten over de auto’s van het bedrijf in Swalmen. “Een goede schadehersteller bouwt een schadeauto als het moet vanaf de bodemplaat opnieuw op, geheel volgens fabrieksnorm. Ik heb daar héél veel bewondering voor. Het zijn als het ware kleine autofabrikanten. Mits goed en deugdelijk uitgevoerd, is met een dergelijke auto hélemaal niéts mis. De publieke opinie vind die auto’s onwenselijk. Dat is zeker niet altijd terecht.”
Rugdekking
Het risico om onbewust een voormalige schadeauto te importeren bestaat altijd. WOK-auto’s zijn volgens Bovag extra verdacht, ook auto’s zonder WOK-melding kunnen in principe total loss zijn geweest. Dat onderschrijft ook Willem Beukenkamp, algemeen directeur van groothandel In de Wal Auto’s. Het is daarom zaak om je leverancier als klant goed te leren kennen. “Wij investeren veel in ons netwerk. Alleen als je goede leveranciers hebt minimaliseer je de kans om bedot te worden. Bij ons is denk ik één op de vijfhonderd auto’s slecht. Als wij hem verkocht hebben, nemen we hem terug en onze leverancier koopt hem weer terug van ons.”
Het is de Bovag een doorn in het oog dat Duitsland geen info deelt.
Voor een gerespecteerde groothandel is handel in schadeauto’s niet gewenst. “Daar zijn gespecialiseerde bedrijven voor. Als zij te goeder trouw zijn werken ze op dezelfde wijze als wij”, zegt Van de Beukenkamp. Er is alleen geen rugdekking door de politiek. Hoe moeilijk kan het zijn om een Europees schaderegister aan te leggen? Dan ben je in één keer van deze problemen af.” Bovag is het hiermee eens. Het is de branchevereniging een doorn in het oog dat bijvoorbeeld Duitsland geen informatie deelt over het schadeverleden. Dat Duitsland geen WOK of gedetailleerd schadeverleden kent is volgens de betrokken omdat Duitse verzekeraars en fabrikanten vrezen voor waardedaling van schadeauto’s. Overigens is iedere Duitser wettelijk verplicht het schadeverleden aan een koper te melden. Doet hij dat niet dan pleegt de verkoper een strafbaar feit. “Wat mij betreft laat je de verantwoordelijkheid bij koper en verkoper. Dat is de beste oplossing”, vindt Bolsenbroek. Bovag wil echter meer zekerheden voor zijn leden en ziet het liefst dat RDW en de Belastingdienst beter met elkaar gaan samenwerken, aldus Huyskens. “Nietsvermoedende autobedrijven en particulieren zijn anders de dupe van fraudeurs elders in de keten.”
Hoe veilig is uw occasion?
Op de tweede Remarketing Lounge van het jaar, 13 oktober in Baarn, staat de herkomst en betrouwbaarheid van occasions centraal. Frank Brüggink, managing director van Carfax, heeft onderzoek gedaan naar potentiële risico’s bij de import van occasions, van schadeauto’s en ook als het gaat om import uit nieuwere markten zoals Spanje. Voor meer informatie en inschrijving zie remarketingplatform.nl.
